Relacja z XV Konferencji Redukcji Szkód, Kraków 5-6 września 2019
W dniach 5-6 września 2019 r. odbyła się XV Konferencja Redukcji Szkód w Krakowie organizowana przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii. Wszystkich zainteresowanych zapraszamy do zapoznania się z przebiegiem konferencji i filmem. Materiały przygotowane przez pracowników Poradni Monar w Krakowie dostępne są on-line: (http://drop-in.krakow.pl/wydarzenia.html).
Poniżej przedstawiamy krótką relację z wyżej wymienionej konferencji.
„Najwyższa pora zacząć poważniej myśleć o rozwoju programów redukcji szkód związanych z używaniem narkotyków. Prowadzone od wielu lat działania mające na celu eliminację narkotyków, mimo ogromnych nakładów finansowych i mobilizacji społecznej, nie przyniosły spodziewanych rezultatów. Dzisiaj, zamiast kilkunastu tradycyjnych narkotyków (jak to było jeszcze dekadę temu) mamy do czynienia z setkami nieznanych, coraz bardziej szkodliwych substancji. Postawmy wreszcie na redukcję szkód.
W dniach 5-6 września odbyła się konferencja redukcji szkód, organizowana już po raz 15-sty przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii. Dotychczasowe edycje odbywały się zazwyczaj w Falentach pod Warszawą, a raz czy dwa – w samej Warszawie. Tym razem realizatorzy programów redukcji szkód z całej Polski spotkali się w Krakowie. Oprócz nich na konferencji pojawiło się kilku ekspertów wojewódzkich ds. narkomanii. Krakowska konferencja miała również akcent międzynarodowy – gościli na niej przedstawiciele dwóch holenderskich organizacji De Regenboog i Correlation.
Jak wspominaliśmy, organizacją konferencji zajmowało się KBPN, natomiast przygotowaniem wydarzenia od strony merytorycznej zajęli się pracownicy Poradni MONAR w Krakowie, na co dzień – jak najbardziej realizatorzy projektów redukcji szkód.
DZIEŃ PIERWSZY
Otwarcia konferencji dokonał dr Piotr Jabłoński, dyrektor Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii podkreślając wagę i wyjątkowość prowadzonych w Polsce działań z zakresu redukcji szkód, ale informując też o zmniejszeniu środków, jakie zasilą ten obszar w 2020 roku. Następnie uczestników konferencji przywitał Grzegorz Wodowski, kierownik Poradni MONAR w Krakowie, wyrażając zadowolenie z tego, że ogólnopolska konferencja redukcji odbywa się właśnie w Krakowie. Przy okazji spotkania został on uhonorowany przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii nagrodą za wkład i wieloletnie zaangażowanie i pracę w tym obszarze.
Inauguracyjnym wykładem była prezentacja Artura Malczewskiego z Centrum Informacji Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, w trakcie której zaprezentował aktualne dane o skali używania narkotyków i występowania problemu narkomanii w Polsce. Dane dotyczące naszego kraju zostały pokazane na tle trendów europejskich. Artur Malczewski przedstawił istotne dla redukcji szkód informacje zebrane przez Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii i wydane
w formie raportu.
Sesja pod tytułem „Kluby i redukcja szkód” rozpoczęła się prezentacją Bartosza Krajewskiego z YODA (Youth Organizations for Drug Action) na temat wchodzącej właśnie do użycia aplikacji Tripapp. Poprzez pomoc w identyfikacji kupowanych narkotyków umożliwi ona szacowanie ryzyka. Mózgiem aplikacji będzie ogromna, ciągle uaktualniania baza informacji o wyglądzie i składzie będących w nielegalnym obrocie narkotyków. A te – m.in. z powodu nielegalności – są zanieczyszczone i zawierają nierzadko śmiertelnie toksyczne substancje. Nad aplikacją pracują specjaliści z wielu krajów, a cały projekt finansowany jest ze środków Komisji Europejskiej.
Judyta Put opisała działalność „Czystych bitów”, edukacyjnego projektu skierowanego do okazjonalnych użytkowników narkotyków, który Judyta stworzyła w 2015 roku w Krakowie. Przez kilka ostatnich lat „Czyste bity” wypracowały sobie silną pozycję na krakowskiej scenie klubowej, rozwinęły współpracę zarówno z klubami, jak i organizatorami imprez. A to właśnie udana współpraca jest – zdaniem Judyty – kluczem do sukcesu projektu. Partyworkerzy i ich projekty redukcji szkód muszą być zapraszane, wspierane i mile widziane w klubach. Ich działania – jeśli mają być skuteczne – muszą być promowane i szeroko wdrażane. Nie chodzi tylko o bezpośredni kontakt z uczestnikami imprez, ale także o szkolenia dla personelu klubów i budowanie przez wszystkie zaangażowane strony atmosfery dla zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa uczestnikom imprez.
Na koniec sesji głos zabrał Maciej Poznański, manager jednego z najbardziej modnych krakowskich klubów PROZAK 2.0. Maciek, który kiedyś sam pracował jako partyworker, opisał różne oblicza klubu, którym teraz kieruje i scharakteryzował potrzeby jego klienteli. W swojej prezentacji „Kluby wobec redukcji szkód” przedstawił różne modele redukcji szkód realizowane przez kluby wobec okazjonalnych użytkowników narkotyków.
W dyskusji, jaka miała miejsce na koniec sesji wzięła udział również Kamila Cyfra (organizatorka imprez m.in. EKWADOR 2000). Możemy się domyślać z jak wieloma różnymi grupami interesów mamy do czynienia w klubach. Wiemy, że nie zawsze z działań redukcji szkód zadowoleni są dilerzy narkotyków. Nie zmienia to jednak faktu, że bezpieczeństwo uczestników imprez powinno być priorytetem zarówno dla klubów, jak i organizatorów imprez.
Tego samego dnia po południu miała miejsce sesja pt. „Redukcja szkód wśród problemowych użytkowników narkotyków”, w trakcie której omawiane były sprawy związane z warunkami, w jakich uzależnieni dokonują iniekcji.
Wprowadzeniem do problematyki był krótki film „Sukcesy i wyzwania. 20 lat DRC w Holandii”.
Kluczowym mówcą w tej sesji był Cedric Charvet z Regenboog i Correlation Network w Amsterdamie. Najpierw Cedric opowiedział jak działa prowadzony przez jego organizację pokój do konsumpcji narkotyków i jak budowano w ostatnich latach strategie jego działania. Opowiedział o tym, jak wygląda taki projekt od kuchni, a także jaki wpływ na jego funkcjonowanie mają sami klienci. Cedric podkreślił jak ważne są trzy zasady, które obowiązują w jego projekcie: bezpieczeństwo, higiena i zapobieganie stresowi. Ta triada zawiera w sobie odpowiedź na większość problemów, które mogą pojawić się w takim miejscu i wynikać z jego specyfiki
Gdzie i jak przyjmowane są narkotyki w Krakowie opowiedział nam Bartosz Michalewski z krakowskiego drop-in. Brak możliwości organizowania w dużych polskich miastach pokojów higienicznych niesie ze sobą określone konsekwencje. Głównie w postaci przyjmowania narkotyków w dostępnych w centrum miasta toaletach publicznych. Z obserwacji Bartosza prym wiodą galerie handlowe i restauracje McDonald’s. Ale w grę wchodzą również kościoły i zarośla na Plantach. Iniekcje w takich miejscach wykonywane są w pośpiechu i niechlujnie, co zagraża zdrowiu i życiu samych użytkowników. Naraża też otoczenie na przykre obrazki i porozrzucane skażone igły i strzykawki.
W poszukiwaniu rozwiązań tych problemów zachodnioeuropejskie miasta postanowiły wspierać organizację i rozwój pokojów do konsumpcji narkotyków. Tak właśnie dzieje się w Amsterdamie. Cedric Charvet jest pewien, że gmina Amsterdam wspierając DCR (Drug Consumption Room) niekoniecznie kieruje się tylko troską o zdrowie użytkowników narkotyków. Przemawiają za tym bardziej pragmatyczne względy związane z porządkiem publicznym. Duże polskie miasta, zamiast zaklinać rzeczywistość, powinny zlecać organizacjom pozarządowym wdrażanie podobnych projektów.
Na koniec sesji miała miejsce dyskusja głównie na temat barier, które uniemożliwiają wprowadzenie pokojów higienicznych w Polsce. Wśród panelistów znalazła się także Elżbieta, osoba używająca narkotyków i klientka krakowskiego drop-in. Jej zdaniem nie ma innego sposobu na uporządkowanie tych spraw, aniżeli zorganizowanie w Krakowie pokoju higienicznego, z którego mogliby korzystać ci, którzy biorą narkotyki po bramach i toaletach publicznych. Zepchnięcie zjawiska na margines
i przyjmowanie narkotyków w pośpiechu i stresie to – zdaniem Eli – zupełnie niepotrzebna sankcja wobec tych, którzy i tak z powodu uzależnienia wystarczająco cierpią. Na tytułowe pytanie sesji „czy potrzebujemy pokoi higienicznych w Polsce?” – wszyscy uczestnicy dyskusji odpowiedzieli twierdząco.
Na koniec dnia miała miejsce premiera filmu o centrum redukcji szkód DROP-IN KRAKOWSKA 19. Do filmu pod tytułem „Nadzieja to nie obowiązek” słowo wstępne wygłosiła dr Agnieszka Szuścik, reżyserka filmu i Grzegorz Wodowski. Pełna wersja dokumentu dostępna jest na: www.drop-in.krakow.pl
DZIEŃ DRUGI
Banałem jest twierdzenie, że nielegalne narkotyki nie dają nikomu żadnej gwarancji co do czystości i składu. Banałem jest powtarzanie, że sięgając po nielegalne narkotyki nie wiesz, jakie naprawdę substancje zażywasz, jakie jest ich stężenie i czym są zanieczyszczone. Wszyscy o tym wiemy, a użytkownicy narkotyków wiedzą o tym najlepiej. Pora dać im narzędzia, które mogłyby chronić ich życie.
Drugi dzień konferencji zaczął się sesją o testowaniu narkotyków na imprezach. Radek Piwowar z projektu CZYSTE BITY zmierzył się z odpowiedzią na pytanie dlaczego należałoby testować narkotyki na imprezach? Z narkotyków na imprezach korzystają różne osoby, ale są to na ogół młode osoby okazjonalnie używające narkotyków. Nie mają „swoich” dilerów, kupują narkotyki od przypadkowych osób, zaopatrują się przez Internet i niewiele wiedzą na temat tego, co zażywają. Ta niewiedza może kosztować ich zdrowie i życie. Testowanie ogranicza ryzyko, ale też powoduje, że młodzi ludzie zaczynają troszczyć się siłą rzeczy o siebie i swoje bezpieczeństwo. Problem stanowią ograniczenia prawne i technologiczne.
Idealnie byłoby, gdyby technologia pozwalała użytkownikom narkotyków na łatwe i tanie identyfikowanie zakupionych narkotyków. O możliwościach technicznych i o tym, czego możemy dowiedzieć się z testów na narkotyki mówiła Małgorzata Galarda z Centralnego Laboratorium Policji
w Warszawie.
Filip Duski, prawnik pracujący w krakowskim Drop-in omówił prawne ograniczenia w zakresie testowania narkotyków. Temat o tyle ważny, że działamy w warunkach prohibicji narkotykowej, gdzie za posiadanie nawet niewielkich ilości nielegalnych substancji można trafić za kratki.
Dyskusję podsumowującą sesję poprowadziła Judyta Put. Jak skutecznie prowadzić testowanie?
W krajach, gdzie testowanie narkotyków na imprezach jest normą, zajmują się tym przeszkoleni pracownicy programów redukcji szkód. Tam jednak nie grozi im za wejście w posiadanie narkotyku sankcja karna. Są traktowani jak służba medyczna, a państwo namawia młodych ludzi, żeby korzystali z okazji przetestowania tego, co za chwilę wezmą do ust. Zanim będzie za późno.
Popołudniowa, a zarazem kończąca konferencję sesja dotyczyła dwóch tematów: (1) prawa narkotykowego w Polsce i stosowanych w praktyce rozwiązań oraz (2) działań na rzecz Polaków przebywających i używających narkotyków w Holandii.
Paulina Celińska, prawniczka z JUMP’93 zreferowała to jak działają alternatywy wobec kar pozbawienia wolności za posiadanie narkotyków. Trudne do zaakceptowania jest to. Że kary dotyczą przede wszystkim użytkowników narkotyków, którzy wchodzą w ich posiadania ze względu na to, że sami ich używają, a często są tak uzależnieni, że nie potrafią się bez nich obejść. Znajdujące się w Ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii alternatywy (np. art. 62a) albo są ignorowane przez wymiar sprawiedliwości, albo wykorzystywane w niewielkim zakresie.
Filip Duski, który jest adwokatem i udziela porad prawnych osobom zgłaszającym się do krakowskiego drop-in opowiedział o tym, jak wygląda jego praca z użytkownikami narkotyków. Z jakimi problemami przychodzą, jakie mają ograniczenia wynikające z nałogu, problemów psychologicznych i sytuacji życiowych, w których się znajdują.
Na koniec wraz z Ewą Wielgat udaliśmy się w podróż do Amsterdamu, żeby zobaczyć go z pespektywy dla imigrantów z Polski. A także z perspektywy służb, które się nimi zajmują. Ewa pracuje w projekcie AMOC, który zajmuje się imigrantami, którzy trafiają (dosłownie) na ulice Amsterdamu z różnych krajów. Ostatnie lata to ogromny przypływ imigrantów z Europy Środkowo-wschodniej, których najwięcej przyjechało – jak łatwo zgadnąć – z Polski. Podejście holenderskich służb jest wielopoziomowe: od takiego, że należy wszystko zrobić, żeby bezdomnego delikwenta z Polski odesłać do ojczyzny, do działań, które mają mu pomóc na miejscu np. w uzyskaniu leczenia metadonem.
Podsumowania i zakończenia konferencji w imieniu Poradni MONAR w Krakowie dokonał Grzegorz Wodowski, a w imieniu Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii – Michał Kidawa.”
Źródło: Grzegorz Wodowski
Poradnia Monar w Krakowie
www.drop-in krakow.pl
www.monar.krakow.pl
Do pobrania:
