Szanowni Państwo
Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Lublinie w ślad za informacją przekazaną do Ekspertów Wojewódzkich ds. Informacji o Narkotykach i Narkomanii przez Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom przekazuje Państwu do wiadomości treść informacji skierowanej do gmin dotyczącej rekomendacji w zakresie możliwości wydawania środków z tzw. korkowego i małpkowego na pomoc uchodźcom z Ukrainy.
Poniżej treść pisma KCPU do gmin:
Szanowny Pan/Pani
Wójt/Burmistrz/Prezydent Miasta
W związku z wejściem w życie ustawy z dnia 8 kwietnia 2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 830) Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom pragnie przekazać kilka informacji istotnych z punktu widzenia realizacji gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii.
Wspomniana ustawa dodała do ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U, poz. 583, z późne zm.) art. 31a i art. 31b w brzmieniu:
„Art, 31a. Na realizację zadań z zakresu pomocy i usług społecznych, zapewniania schronienia, edukacji, opieki i wychowania, organizacji czasu wolnego, w tym kultury i sportu oraz zdrowia publicznego, w związku z pobytem na jej terenie osób, o których mowa w art, 1 ust. 1, jednostka samorządu terytorialnego może przeznaczyć dochody z opłat za zezwolenia wydane na podstawie art. 92, art. 11[1], art. 18 oraz art. 1811] ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2021 r. poz. 1119 i 2469 oraz z 2022 r. poz. 24 i 218). Przepisy art. 12 ust. 6, 8 lub 9 stosuje się odpowiednio.
Art. 31b. Na realizację zadań, wskazanych w art. 31a w związku z pobytem na jej terenie osób, o których mowa w art. 1 ust. 1, jednostka samorządu terytorialnego może przeznaczyć dochody z opłat za zezwolenia wydane na podstawie art. 9 ust. 1 oraz 2 w związku z art. 92 ust. 11 oraz art. 93 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, Przepisy art. 12 ust. 6, 8 lub 9 stosuje się odpowiednio.
Oznacza to, że jednostki samorządu gminnego otrzymały uprawnienie do przekazywania środków pochodzących z opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, oraz ze środków pochodzących z opłat z tytułu zaopatrywania przedsiębiorców posiadających zezwolenie na sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży w napoje alkoholowe w opakowaniach jednostkowych o ilości nominalnej napoju nieprzekraczającej 300 ml (tzw. małpek”), na realizację zadań z zakresu pomocy i usług społecznych, zapewniania schronienia, edukacji, opieki i wychowania, organizacji czasu wolnego, w tym kultury i sportu oraz zdrowia publicznego, w związku z pobytem na jej terenie obywateli Ukrainy którzy przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa, oraz obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, wraz z najbliższą rodziną. Przeznaczanie przez gminy ww. środków na ten cel nie ma charakteru obligatoryjnego, a jednostki samorządu terytorialnego pozostają w tym zakresie zgodnie z art. 16 Konstytucji RP samodzielne. Należy zauważyć, że wydatkowanie środków w oparciu o przywołany powyżej art. 31a nie stanowi realizacji zadań z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii i brak jest podstaw do umieszczania zadań z tego zakresu w gminnych programach.
Podkreślenia wymaga, że powyższa zmiana nie oznacza rezygnacji z ustawowego obowiązku realizacji gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii. Rozumiejąc i w pełni popierając potrzebę niesienia pomocy osobom w sytuacji kryzysowej, w której znajdują się uchodźcy, jednocześnie pragniemy podkreślić, że konieczne jest utrzymanie dostępności miejsc i usług zorganizowanych w ramach gminnych programów na adekwatnym, nie mniejszym poziomie, z uwzględnieniem prawdopodobnego zwiększonego zapotrzebowania.
Pragniemy zwrócić uwagę na to, że należy w pierwszej kolejności zadbać o to, aby takie działania i miejsca pomocy jak: punkty konsultacyjne, wsparcie psychologiczne dla osób doznających przemocy, świetlice socjoterapeutyczne dla dzieci, dodatkowe programy terapeutyczne realizowane w placówkach leczenia uzależnień, programy profilaktyczne w szkołach, były dostępne także dla obywateli Ukrainy, w ramach realizowanych przez samorząd wspomnianych wyżej gminnych programów.
Może się to z kolei wiązać z koniecznością zatrudnienia dodatkowego personelu lub tłumaczy (w celu zwiększenia dostępności usług) i związaną z tym modyfikacją wydatków w ramach gminnych programów i ich ewentualną nowelizacją.
W odniesieniu do placówek wsparcia dziennego warto zwrócić uwagę, że zgodnie z nowymi przepisami dzieci obywateli Ukrainy, nie wlicza się do limitów określonych w art. 18b ust. 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, Dodatkowo warto zapoznać się z treścią art. 27 ust. 14, 14a i 14c ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, Podobnie należy spodziewać się napływu większej ilości pacjentów do placówek leczenia uzależnień. dlatego kluczowym zadaniem samorządu gminnego jest zapewnienie odpowiedniego finansowania dodatkowych programów terapeutycznych oraz innych działań niezbędnych do dostosowania oferty do potrzeb obywateli Ukrainy (np. tłumacz, materiały w języku ukraińskim, itp.).
Jednocześnie informujemy, że Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom uruchomiło Telefon Zaufania dla osób z Ukrainy, doświadczających problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych i ich bliskich. Do dyspozycji są dwa numery: 800 11 08 11 (bezpłatny) oraz 22 290 70 00 (płatny według taryfy operatora). Będziemy wdzięczni za upowszechnienie tej formy pomocy w Państwa społeczności lokalnej.
Z poważaniem
Dyrektor
Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom
dr n. med. Piotr Jabłoński
