Pandemia COVID-19 sprawiła, że wiele aspektów naszego życia musiały przejść diametralne zmiany. Szczególnie odczuły je osoby niepełnosprawne, które należą do grupy najbardziej narażonej na zakażenie. W końcu należało postawić pierwszy krok ku normalności. W tym celu istotne było wznowienie działalności zakładów aktywności zawodowej (ZAZ), które przygotowują osoby niepełnosprawne do uczestnictwa w życiu społecznym, w tym także do podjęcia aktywności zawodowej. Ich pracownicy musieli tym samym dostosować się do nowej rzeczywistości.
Z powodu pandemii wszystkie placówki musiały na pewien czas zawiesić swoją działalność. Tę nagłą zmianę mocno odczuł ZAZ w Stoczku Łukowskim w woj. lubelskim. Zakład zajmuje się gotowaniem obiadów dla wszystkich szkół na terenie gminy. Obecnie w placówce zatrudnionych jest 37 osób niepełnosprawnych oraz 13 osób obsługi.
Z powodu pandemii od połowy marca wszystkie szkoły zawiesiły swoją działalność, przez co zakład – w marcu i kwietniu – miał przestój. W kolejnym miesiącu osoby niepełnosprawne pracowały już w dwóch grupach w systemie „tydzień pracy-tydzień wolnego”. Od czerwca zakład pracuje na poziomie około 20 proc. pełnych obrotów.
Niepełnosprawni pracownicy zakładu nie tracą zapału ani nadziei. Pani Halina Kaczor bardzo cieszy się, że zakład ponownie rusza ze swoją działalnością. – Nie wyobrażamy sobie, że zakład będzie zamknięty. Bez względu na sytuację otrzymujemy regularnie wynagrodzenie – mówi. W podobnym tonie wypowiada się również pan Mariusz Dąbrowski. – Zakład daje mi swobodę. Mam własne pieniądze, a w pracy mam znajomych i kolegów.
Po pierwsze: wsparcie i bezpieczeństwo
Pracownicy zakładów musieli bardzo szybko przystosować się do nowej rzeczywistości. Niezwykle istotna w tym czasie była pomoc ze strony psychologów. Na taka pomoc mogli liczyć pracownicy ZAZ „Zdrowa Kuchnia” w Jedliczce w woj. łódzkim (w sumie 50 pracowników niepełnosprawnych).
Ponadto mieli również organizowane zajęcia na temat wszelkich restrykcji związanych z COVID-19. – Dzięki nim pracownicy mogli zrozumieć mechanizmy lęku, frustracji oraz izolacji społecznej nasilone w czasie epidemii. Pomagały również pracownikom zrozumieć doświadczane przez nich emocje, identyfikować je, a także radzić sobie z nimi – wyjaśnia Arsena Hejna, zastępca kierownika ZAZ „Zdrowa Kuchnia”.
Nacisk na zapewnienie ciągłego wsparcia psychologicznego położony został także w ZAZ „Dobry Start” Towarzystwa Przyjaciół Niepełnosprawnych w Łodzi, w którym zatrudnionych jest 40 osób niepełnosprawnych. – Dla osób, które nie przebywały w miejscu pracy istniała możliwość przeprowadzenia konsultacji z psychologiem poza placówką w celu zniwelowania napięć wynikających z pandemii i bezpiecznego kontynuowania zatrudnienia. Byliśmy także w stałym kontakcie telefonicznym z naszymi pracownikami – mówi kierownik zakładu Magdalena Kalinowska.
Oprócz tego ZAZ „Dobry Start” dostosował warunki pracy zgodnie z wymogami bezpieczeństwa w związku z COVID-19. Pracownicy noszą maseczki, dezynfekują pomieszczenia i zachowują odpowiedni dystans.
O odpowiednie środki bezpieczeństwa zadbano również w Gliwickim Zakładzie Aktywności Zawodowej. W placówce zatrudnionych jest 56 osób, w tym 45 z niepełnosprawnością. Dyrektor ZAZ Tomasz Ocieczek wyjaśnia, że w ramach organizacji pracy zakupiono pracownikom przyłbice, w pomieszczeniach socjalnych i łazienkach, a także na wejściu udostępniono środki dezynfekujące. Każdego dnia jest mierzona temperatura pracowników.
Ocieczek mówi wprost: zajęcia dla pracowników niepełnosprawnych w Gliwickim ZAZ są bardzo ważne. – Praca jest dla nich źródłem utrzymania, daje możliwość kontaktów społecznych, nawiązywania nowych przyjaźni, zwiększa poczucie własnej wartości, pozwala wyjść z domu i zmienić otoczenie, a także daje możliwość do nabycia i wykorzystania nowych umiejętności – twierdzi Ocieczek.
Technologia w służbie ludzi
Odpowiednia organizacja pracy to nie tylko sposób na zapewnienie ciągłości pracy zakładu, ale również na naukę czegoś nowego. I tak też było w ZAZ Stowarzyszenia „Galeria Apteka Sztuki” w Warszawie, gdzie praca w czasie pandemii przebiegała dwuetapowo. – Pierwszy etap obejmował pracę zdalną. Była to dla nas szansa, na wykorzystanie nowych narzędzi, umożliwiających komunikację grupową z wykorzystaniem komputera. Poza zlecaniem zadań i wsparciem w ich wykonaniu, co tydzień przez platformę streamingową prowadzone były dwugodzinne spotkania społeczności – kierownik ZAZ Zuzanna Oleksa. Z jej obserwacji wynika, że nawet osoby nieśmiałe, bądź zamknięte w sobie, dzięki poczuciu bezpieczeństwa jakie dawał ekran komputera i możliwość rozmowy z własnych mieszkań, chętniej zabierały głos niż podczas tradycyjnych spotkań.
Drugi etap polegał na przeszkoleniu całego zespołu z zasad prewencji i bezpieczeństwa związany z ryzykiem zarażenia COVID-19. – Wspólnie ćwiczyliśmy bezpieczne ściąganie maseczek i rękawiczek, prawidłowe mycie i dezynfekcję rąk oraz procedury na wypadek zachorowania – twierdzi Oleksa.
Pomoc finansowa dla pracowników
W czasie pandemii osoby niepełnosprawne mogły również korzystać z licznych rozwiązań, których celem jest ułatwienie codziennego funkcjonowania w społeczeństwie. Jednym z takich rozwiązań jest zwiększenie kwoty bazowej dofinansowania do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych.
Dzięki zmianom w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, możliwe było podwyższenie podstawy kwoty bazowej na osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności z 1800 zł do 1950 zł i przy stopniu umiarkowanym z 1125 zł do 1200 zł. Ponadto, dodatek do kwoty bazowej wzrósł na osoby o szczególnych schorzeniach z 600 zł do 1200 zł w przypadku osób o znacznym stopniu niepełnosprawności i z 600 zł do 900 zł w przypadku osób z umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
Kolejnym przykładowym elementem wsparcia dla Zakładów Aktywności Zawodowej jest rekompensata wypłaconego wynagrodzenia pracowników niepełnosprawnych ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Organizatorzy takich zakładów mogą ubiegać się o rekompensatę w czasie postoju w działalności lub zmniejszenia przychodu. Rekompensaty obliczane są w części proporcjonalnej do występującej w danym miesiącu liczby dni postoju w działalności lub zmniejszenia przychodu z tej działalności.
Źródło: https://www.gov.pl/web/rodzina/zaklady-aktywnosci-zawodowej-wspieraja-osoby-niepelnosprawne-w-czasie-pandemii
